Tom en Jane doen samen met de kinderen de wekelijkse boodschappen. Volgens Tom is de Mammoth Mart de handigste winkel omdat ze er alles hebben, van luiers tot schroefjes en zelfs een kist voor oom Luther - die hij iets te vroeg had besteld, want Luther leefde nog een maand nadat ze was geleverd. Om het wat spannender te maken heeft Tom een wedstrijd bedacht. Hij en zoon Jimmy nemen het op tegen Jane en dochter Tilda. Beide teams hebben een lijstje en wie het eerst klaar is, wint een prijs.

Zo begint 'Altijd prijs', een van de beste verhalen uit A.M. Homes' bundel Dagen van inkeer. Alles lijkt voorspoedig te verlopen, tot Tilda een baby vindt in het handdoekenrek. O, mag ik hem houden, vraagt ze, dan hoef ik niets meer voor kerst en mijn verjaardag, en het voorstel lijkt Tom en Jane wel wat. Terwijl de meisjes verder boodschappen doen gaan Jimmy en Tom met de baby op schoot voor de tv's zitten. Ach wat ik niet allemaal gezien heb op tv, begint Tom tegen zijn zoon te vertellen, waarna hij het heeft over eerlijke politici die doen wat ze beloven en het welzijn van hun land als hun voornaamste taak zien. Steeds meer mensen komen rond hem staan en voor hij het weet wordt hij uitgeroepen tot de volgende presidentskandidaat. "Je campagne gaat over het teruggeven van de regering aan het volk", sluit iemand bij hem aan en een ander komt zich prompt aanbieden als campagneleider.

A.M. Homes, bekend van romans als Een brandbaar huwelijk, Dit boek redt je leven en het schandaaldebuut Het einde van Alice, waarin ze een pedofiel liet vertellen hoe hij de twaalfjarige Alice bemind, misbruikt en vermoord had, heeft in feite slechts één onderwerp: Amerika. Als geen ander weet ze de egocentrische, gewelddadige en onmenselijke aspecten van haar vaderland in haar boeken naar boven te brengen. Dagen van inkeer vorm daar geen uitzondering op. Het beeld dat ze van haar landgenoten schetst is meedogenloos en gaat tot op het bot. Homes doopt haar pen bij het schrijven niet in inkt, denk je dan, maar in puur sarcasme.

Twaalf verhalen bevat de bundel, die stuk voor stuk bijzonder dialooggedreven zijn, soms zelfs tot in het absurde, zoals in 'De nationale vogeltentoonstelling', waarin een in het Midden-Oosten gestationeerde Amerikaanse militair en een klein meisje met elkaar in gesprek raken in een aan parkieten gewijde chatroom. Een luisterende oor hebben, blijkt voor beiden heel belangrijk, en beetje bij beetje vertellen ze elkaar over hun angsten, verdriet en hoop. Het resultaat is een origineel en ontroerend verhaal over een verbrokkelend land vol verbrokkelende mensen.

Meestal gaat Homes directer te werk en mikt ze op de lachspieren. Pure uitlachliteratuur wordt het echter nooit, aangezien ze steeds vanuit een morele verontwaardiging schrijft. Hoe is het toch ooit zo ver kunnen komen met dit land en zijn bewoners, is de onderliggende vraag in ieder verhaal. Hoe kunnen mensen zo erg met zichzelf en hun uiterlijk bezig zijn dat ze de noden van de anderen niet meer zien? Typerend is 'Hallo allemaal', waarin Walter na een jaar studeren aan de Oostkust terugkeert naar Los Angeles en naar zijn vriendinnetje Cheryl, wier familie het hele jaar door in zwembroek rondloopt, zelfs op Kerstmis. Beide jongeren zijn al danig verbouwd, gepiercet en getatoeëerd en lijken elkaar niet echt veel te vertellen te hebben, behalve dat het in het oosten echt herfst wordt, met vallende bladeren en een opstekende wind en zo, 'net als in de boeken'.

Doggybags

's Avonds gaan ze met Cheryls ouders in een poepchic restaurant maaltijden van minder dan tien calorieën eten, die ze vervolgens ook nog eens niet aanraken en meekrijgen in een doggybag. Misschien moeten we aan het park passeren, waar alle anderen ook hun doggybags achterlaten voor de daklozen, merkt Cheryl op, waarop vader repliceert dat ze het beter aan Tapijt kunnen geven, hun witte langharige hond die zo heet omdat hij zo goed past bij de witte vloerbekleding. O nee, schrikt moeder terug, 'die krijgt alleen rauwe zaken, zoals kip en kalkoen. Ik geef het wel aan Esmeralda. Die is dol op afdankertjes.'

De verhalen van Homes zijn confronterend en wrang, of zoals Walter het samenvattend uitdrukt: 'Dit is het leven.'

Hide text

Het is van 2004 geleden dat A.M. Homes een verhalenbundel publiceerde. Wat je moet weten gaf een indringend beeld van het moderne Californië. Twee verhalen in Homes' nieuwste collectie, Dagen van inkeer, doen denken aan die oudere bundel: 'Hallo iedereen' en 'Ontsnapt'. In die verhalen treedt eenzelfde familie aan. Een kind van het gezin is lange tijd geleden gestorven. Niemand kan er echt over praten. De moeder gaat zich te buiten aan plastische chirurgie. Alles speelt zich af rond het huiszwembad met inktzwart water. De gesprekken gaan over microporties in dure restaurants in Los Angeles. In deze twee verhalen combineert de schrijfster de dingen waar ze goed in is: bevreemding, culturele kritiek en dialogen. Ze weet te beklijven, maar dat lukt niet altijd in Dagen van inkeer.

De meeste vertellingen hebben een vlijmscherpe ironische toon. De personages kunnen niet stoppen met praten. Neem bijvoorbeeld 'Broer op zondag', het openingsverhaal. Homes begint midden in een gesprek, dat doet ze vaak. De hoofdrolspeler is Tom, een arts, die van zijn vrienden geregeld de vraag krijgt of hij naar een verdacht vlekje kan kijken. De vrienden zijn rijk, ze praten over duur eten en detoxdiëten. De vrouwen dragen allemaal dezelfde horloges, 'als stamtooi, symbool van hun status', zo formuleert de schrijfster het treffend. Homes laat Tom, omringd op het strand door de vrienden, terugdenken aan het moment in zijn leven waarop hij nog authentieke dingen meemaakte.

In 'Alles goed, behalve de regen dan' treden personages aan uit dezelfde hogere klasse. Twee vrouwen praten bij, een van hen heeft net een sapjeskuur achter de rug. Ze praten met de vinnigheid en het venijn van personages uit een screwball comedy. Hun dialoog vloeit vanzelf over in een rollenspel waarbij een van de twee de rol overneemt van de echtgenoot van haar vriendin. Dit verhaal is zonder meer grappig, maar je vergeet het snel.

'Wees van mij' is nog zo een verhaal met bijna uitsluitend dialoog. Twee geliefden kibbelen. Hij hoopt dat zijn vrouw eens haar mond houdt. Het is een verlangen dat menig lezer zal herkennen.

Theemokken

Homes is ijzersterk als ze de Amerikaanse cultuur fileert. Ze doet dat meestal met lichte toets, bespot de theemokken met belachelijke opschriften, de consumptiecultuur. Een van de grappigste en meest absurde verhalen is 'Altijd prijs' waarin een gezin een bijzondere invulling geeft aan het wekelijkse bezoek bij de supermarkt. Ook erg geslaagd is 'De nationale vogeltentoonstelling', een verhaal over een chatroom. Twee van de bezoekers zijn niet meteen grasparkietliefhebbers: een eenzaam meisje en een militair. Net als in haar rollenspelverhalen vertelt Homes op een onrechtstreekse manier iets over wat haar personages bezielt. De commentaren van de vogelliefhebbers zijn hilarisch en aandoenlijk.

Homes kijkt niet enkel naar het heden. Sommige personages dragen de last van hun verleden met zich mee of zelfs die van het verleden van hun voorouders. 'Wiens verhaal is dit eigenlijk en waarom moet ze er altijd aan denken?' gaat over een meisje dat lijdt onder een oorlogstrauma dat oudere generaties opliepen. Ook in het titelverhaal kijkt de schrijfster naar de manier waarop we omgaan met trauma's uit het verleden.

In 'De laatste keer dat het fijn was' voert Homes een Europeaan op die een bezoek aan Disneyland uit zijn kindertijd romantiseert. Hier slaat de schrijfster een ernstige toon aan; maar het verhaal dooft uit in een teleurstellend slot.

Dagen van inkeer is een collectie die bewondering afdwingt vanwege Homes' verbale lenigheid. Toch zijn er enkele verhalen die de lezer op zijn honger laten. Vroeger wist Homes ironie altijd te combineren met melancholie of met vervreemding, nu roepen enkele verhalen niet meer op dan een verbijsterde lach.

Vertaald door Gerda Baardman en Monique ter Berg, De Bezige Bij, 320 blz., 22,99 € (e-boek 11,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Days of awe'.

Hide text

Twaalf verhalen die met veel humor, genadeloos maar toch ook met compassie, het leven beschrijven van dwalende moderne, welgestelde Amerikanen in de 21e eeuw. 'Hallo allemaal' en 'Ontsnapt' vertellen de onafwendbare ondergang van een rijke, van iedere realiteit vervreemde dysfunctionele familie uit Los Angeles. Zij existeren (leven kun je deze leegheid niet noemen) naast het zwembad en zelfs de hond heeft plastische chirurgie ondergaan. 'De nationale vogeltentoonstelling' beschrijft een internetchatroom voor parkietenliefhebbers, waarin een eenzaam pubermeisje en een soldaat die in Irak bommen ontmantelt toevallig verzeild raken en vriendschap sluiten. Dat alles gemixt met de parkietenberichten van de andere chatroombezoekers. In 'De laatste keer dat het fijn was' slaat een jongeman, net vader geworden, op de vlucht en gaat op zoek naar het verloren geluk uit zijn kindertijd in Disneyland. Goed geschreven, vaak een tikkeltje absurde verhalen, die je bijblijven en onder de huid gaan zitten, net als de rozendoornen bij een van de hoofdpersoon uit deze verhalen. Hide text

De moeder van Cheryl heeft al haar jeugdfoto's laten retoucheren 'zodat ze er perfect uitziet - geen vooruitstekende tanden, geen snee in haar wang, geen acne'. Cheryl vertelt het aan haar beste vriend Walter.

'Weet je nog, vroeger, toen we zoveel fantasie hadden?' vroeg Walter een paar bladzijden eerder.

'Toen we ons niet druk maakten over wat andere mensen dachten?' antwoordde Cheryl.

Die tijd is duidelijk voorbij. Het grotemensenleven, waarvan je de schrale werkelijkheid maar beter een beetje kunt opleuken, is al te ver ingezet.

In haar nieuwe bundel 'Dagen van inkeer' schetst A.M. Homes, in twaalf soms losjes met elkaar verbonden verhalen, het moderne leven van vooral welgestelde, hoogopgeleide Amerikanen. Ze zijn arts, stadsplanoloog of oorlogscorrespondent, ze hebben een langlopende relatie, kinderen vaak, en ze lijden in meerdere of mindere mate onder hun bestaan.

Een belangrijk thema in 'Dagen van inkeer' is echtheid. Of eigenlijk onechtheid. Sylvia bijvoorbeeld, schrijfster van 'taboedoorbrekende' romans over de Holocaust. Ze is Joods, en probeert met wisselend succes invulling te geven aan die identiteit. Tot verbijstering van haar moeder: 'We zijn Joods, waarom zouden we dat moeten praktiseren? Hebben we niet al genoeg geleden?'

Sylvia wordt als kenner ingevlogen voor een (door onder meer een ijsfabrikant gesponsorde) topconferentie over genocide. Maar als ze eenmaal in het bezit van een welkomstas 'afgeladen met genocidespullen' op het podium zit, voelt de aangekondigde paneldiscussie meer als een wedstrijd 'met het publiek als jury'. Dat Sylvia's grootvader zijn familie verloor in de kampen, geeft haar geen krediet om over de oorlog te schrijven, volgens mensen die het zélf hebben meegemaakt.

'Fictie is een luxe die onze familie niet had,' bijt een Holocaustslachtoffer haar toe, en de zaal applaudisseert. Dan kan Sylvia's therapeut nog zo duidelijk hebben bezworen dat de door haar beschreven 'emotionele waarheden' authentiek zijn, ze voelt zich een charlatan.

In 'De nationale vogeltentoonstelling' is het idee van echtheid op een andere manier fluïde. Het verhaal bestaat uit bijdragen in een chatroom over parkieten. Er zijn mensen die wetenswaardigheden over hun vogeltje posten, er zijn er die één vraag stellen ('Is braken normaal voor een parkiet?') maar er zijn er vooral die nergens anders kwijt kunnen wat ze werkelijk bezighoudt.

Iedereen is anoniem op het forum, dus niemand weet zeker of de ArMyRose echt een soldaat in Afghanistan is, en VogelMeisje echt een eenzame onderbouwscholier. Soms duikt er enige argwaan op in de conversatie, maar meestentijds is iedereen blij met de online uitlaatklep. "Ik ben zesenzeventig en kijk er elke dag naar uit. Ik heb het nooit over mezelf, maar ik zit in zo'n gemotoriseerde stoel, ben afhankelijk van zuurstof en dit is het interessantste wat ik in jaren heb meegemaakt."

Homes laat de vogelvrienden met elkaar meeleven ('Succes met je proefwerk') en ze doen soms enorme bekentenissen. Tegelijkertijd praten ze vaak langs elkaar heen. Ook dat is een terugkerend thema in 'Dagen van inkeer'. Mensen communiceren, proberen hun hart te luchten, maar lijken het vooral tegen zichzelf te hebben. Ze missen het vermogen om te luisteren, en zelfs als ze dat wel lukt, interpreteren ze louter vanuit hun eigen kader.

In elk stuk zet Homes de lezer midden- in een situatie die al in volle gang is. Tussen een aantal lange delen, die de tragikomische, pakkende toon van haar succesromans als 'Vergeef ons' hebben, staan ook kortere, veel abstractere verhalen. Hierin spelen vervreemdende rollenspellen en oncomfortabele sprookjeselementen een hoofdrol. Deze korte scènes lezen minder makkelijk, maar geven de omringende grotere wel een extra lading.

Een combinatie van surrealisme en het zeer alledaagse kenmerkt 'Altijd prijs', waarin een gezin op typisch Amerikaanse wijze boodschappen doet, met vele coupons. Ondertussen vinden ze een baby, die ze ook maar meenemen. En de vader wordt door het winkelpubliek genomineerd als presidentskandidaat, wat hij ook maar meteen in werking zet. Niemand vindt de gang van zaken gek, of heeft er een mening over. Dit is, lijkt Homes te zeggen, nu eenmaal Amerika, waarin je je eigen realiteit kunt creëren. En anders doe je gewoon alsof.

Wie is A.M. Homes?

De Amerikaanse A.M. Homes (1961) bouwt sinds het eind van de jaren tachtig aan een gevarieerd oeuvre. In Nederland verschenen onder meer 'Het einde van Alice' en 'Dit boek redt je leven'. Met haar bestseller 'Vergeef ons' won ze de toonaangevende Women's Prize for Fiction. Een theaterbewerking van deze Great American Novel was onlangs te zien bij Toneelgroep Amsterdam. Trouw noemde dit stuk een 'ontroerende rollercoaster over schuld en boete'.

Behalve romans schrijft Homes ook non-fictie en korte verhalen, een genre dat zij 'voedsel voor de ziel en de geest' noemt. Een belangrijk thema in haar werk is het contrast tussen hoe mensen zich aan de buitenkant presenteren, en hoe hun leven er werkelijk uit ziet. 'Ik schrijf dat op wat niemand hardop durft te zeggen,' zei ze in een interview met The Guardian. Ook als het over haar eigen leven gaat. 'De dochter van de minnares' schetst hoe Homes pas op haar 31ste voor het eerst haar biologische ouders ontmoet - die niet geheel toevallig een nier van haar nodig hebben. Ze beschrijft de bizarre loop van zaken enerzijds wreed, anderzijds vol compassie - typerend voor Homes. Ook in 'Dagen van inkeer' is liefde tussen ouder en kind, tussen broer en zus, niet vanzelfsprekend onvoorwaardelijk en weten mensen elkaar vaker niet dan wel werkelijk te bereiken.

Vert. Gerda Baardman, Monique ten Berg. De Bezige Bij; 320 blz. € 22,99.

oordeel

Homes zet de lezer middenin een situatie die al in volle gang is.

Hide text